Almanya nükleer enerjiye tamamen veda etmeye hazırlanıyor. Bir süredir nükleer santrallerini kademeli olarak kapatan ülkedeki son üç nükleer santral Cumartesi günü tamamen kapatılacak. Söz konusu tesisler, 1989 yılında faaliyete geçen Stuttgart yakınlarındaki Neckarwestheim nükleer enerji santrali, Bavyera’daki Isar 2 kompleksi ve kuzeydeki Emsland enerji santralidir.
Önceki plana göre ülkedeki son üç nükleer santral 31 Aralık 2022’de kapatılacaktı. Ancak Rusya’nın Ukrayna’yı işgaliyle başlayan enerji krizi nedeniyle bu plan ertelendi.
Neckar Nehri üzerindeki Neckarwestheim nükleer santraliFotoğraf: Thomas Kienzle/AFP
İlk olarak 2002 yılında Almanya’da gündeme getirilen nükleer enerjiden vazgeçilmesi fikri, 2011 yılında Japonya’da yaşanan Fukuşima faciasının ardından hız kazanmıştır.
O dönemde Şansölye Angela Merkel, Fukuşima felaketinin “Japonya gibi yüksek teknolojiye sahip bir ülkede bile nükleer enerjinin risklerinin güvenli bir şekilde kontrol edilemeyeceğini” gösterdiğini söylemişti.
Karar, nükleer enerji hareketinin güçlü olduğu ülkede halktan da destek gördü.
“İade yok”
Ancak Rusya’nın Şubat 2022’de Ukrayna’yı işgal etmesinden sonra yaşanan büyük enerji krizi nedeniyle bu plan tartışmalı hale geldi. Santrallerin kapanmasına birkaç ay kala santrallerin bir süre daha faaliyetlerine devam etmesi yönünde çağrılar yapıldı.
Bunun üzerine Alman hükümeti santrallerin ömrünü 15 Nisan’a kadar uzatmayı kabul etti.
Sürenin uzatılmasına zemin hazırlayan Neckarwestheim Belediye Başkanı Jochen Winkler, geçen plandan geriye dönmenin mümkün olmadığını belirterek, “Keşke kış daha çetin geçseydi, elektrikler kesilseydi ve Gaz sıkıntısı olsa yeni bir tartışma olurdu. Bir kış geçirdik” dedi.
Almanya’daki nükleer santrallerin kapatılması yönünde yoğun bir kamuoyu baskısı vardı.Fotoğraf: Ronald Wittek/dpa/picture-alliance
Nükleer enerjinin payı yüzde 30’un üzerindeydi
Almanya’da 2003 yılından bu yana 16 reaktör kapatıldı. Son üç santral, geçen yıl Almanya’nın ihtiyacı olan elektriğin yüzde 6’sını karşıladı. 1997’de tüm nükleer santrallerden sağlanan enerjinin payı yüzde 30,8’di. Bu arada ülke 2022’de enerjisinin yüzde 46’sını yenilenebilir kaynaklardan üretti. Bu oran yaklaşık 10 yıl önce yüzde 25 civarındaydı.
Dünyada nükleer enerji kullanımının iniş çıkışları
Almanya son nükleer reaktörlerini kapatmaya hazırlanırken, birçok ülke enerjiye olan bağımlılıklarını azaltmak ve fosil yakıt emisyonlarını azaltmak için nükleer enerjiye yöneliyor.
Uluslararası Enerji Ajansı’na (BAE) göre, nükleer enerji şu anda Almanya hariç 31 ülkede kullanılıyor ve dünya çapında üretilen elektriğin yaklaşık yüzde 10’unu oluşturuyor.
Çin, Fujian’daki nükleer enerji santrali.Fotoğraf: Lin Shanchuan/Xinhua Haber Ajansı/picture Alliance
Fukuşima felaketinin ardından sektör ciddi bir gerileme yaşadı ve güvenlik endişeleri nedeniyle birçok reaktör rafa kaldırıldı. Çin, devasa reaktör inşa programını yavaşlatırken, İsviçre ve Almanya nükleer enerjiden tamamen vazgeçme kararı aldı.
İtalya, tarihin en büyük nükleer felaketi olan Ukrayna’daki Çernobil santralindeki patlamanın ardından 1987 yılında atom enerjisinden vazgeçme kararı aldı.
2002 yılında dünya çapında 441 reaktörle faaliyet gösteren Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu’nun (IAEA) verilerine göre bu, 2022 yılı sonunda 422’ye geriledi.
Mevcut santrallerin eskimesine rağmen hayata geçirilen yeni proje sayısı dünyada 1970’li ve 1980’li yıllara göre çok daha düşük. 1976’da 44 olan yeni nükleer enerji projesi sayısı 2022’de 10’a düştü.
Deprem ve tsunamiden sonra Fukuşima nükleer santralinde büyük bir radyasyon sızıntısı oldu.Fotoğraf: Getty Images/C. uzun boylu
ABD’deki çoğu santral
Amerika Birleşik Devletleri (ABD) 92 reaktör ile en büyük nükleer güçtür. Reaktörlerin ortalama yaşı 42 idi; ancak, sadece iki yeni reaktör yapım aşamasındadır. Lider Joe Biden, “temiz enerji” olarak tanımladığı nükleer enerjinin 2035 yılına kadar yüzde 100 oranında kullanılmasını savunuyor.
Yaş ortalaması 37 olan ve 56 reaktöre sahip olan Fransa, kişi başına düşen nükleer enerji oranı en yüksek ülke konumunda.
Daha önce nükleer enerjiye olan bağımlılığını azaltmaya karar veren Fransa, 2035 yılına kadar altı ila 14 yeni reaktörü devreye almayı planlıyor.
2003 yılında nükleer enerjiden aşamalı olarak vazgeçen bir yasa çıkaran Belçika, enerji santrallerinin kapatılmasını 2035 yılına kadar 10 yıl erteledi.
İngiltere’de çoğu ömrünün sonuna yaklaşan dokuz reaktör var ve hükümet 2050 yılına kadar sekiz yeni reaktör inşa etmeyi planlıyor. Ancak artan maliyetler nedeniyle bu planın sarkması bekleniyor.
Rusya yurtdışındaki projelerini hayata geçiriyor
Bağımsız uzmanların halka açık bilgilerine dayanan Dünya Nükleer Sanayi Durum Raporu, son üç yılda dünya çapında başlatılan 25 nükleer santral projesinin tamamının ya Çin’de bulunduğunu ya da Rus nükleer endüstrisi tarafından desteklendiğini ortaya koyuyor.
Rus, ABD ve Kanada teknolojisini kullanan Çin’in şu anda 57 reaktörü bulunuyor. Pekin yönetimi zaten onu ülke içindeki projelere ve Pakistan’daki yan kuruluşlara yönlendirdi.
Öte yandan uluslararası pazara hakim olan Rusya’nın 2000’li yıllardan itibaren üretime aldığı 25 reaktörden sadece beşi ülke içinde bulunuyor. Geri kalanı Türkiye’deki Akkuyu Nükleer Santrali ile Bangladeş, Beyaz Rusya, Çin, Hindistan, İran, Slovakya ve Mısır’da.
Japonya’nın dönüşü
Enerji krizi, son dönemde büyük bir felaket yaşayan Japonya’da bile nükleer enerji planlarının yeniden gözden geçirilmesine neden oldu. Fukuşima’dan sonra santrallerin faaliyetlerini durduran Japonya, son yıllarda kademeli olarak devreye almaya başladı. Şimdi yeni nükleer reaktörlerin yapılması ve bu sürecin hızlandırılması için planlar yapılıyor.
Çek Cumhuriyeti, Hindistan ve Polonya gibi ülkeler de nükleer enerjiyi yüksek karbon emisyonlu kömür yakıtlı elektrik santrallerine olan bağımlılıklarını azaltmak için bir araç olarak görüyorlar. Hollanda ve İsveç’te de nükleer enerjiye ilgi arttı.
Bu nedenle, Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı da tahminlerini üst üste ikinci kez yükselterek, dünya çapında kurulu nükleer gücün 2050 yılına kadar iki katından fazla olabileceği öngörüsünde bulunuyor.
AFP/GY,JD
Mani olmadan DW Türkçe’ye nasıl ulaşabilirim?
